Bundan önceki "Futbol, sen bizim her şeyimizsin!" başlıklı makalemizde; "Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşunun temelinde bu futbol sevgisi yatar" diyerek onun da nereden kaynaklandığını sizlere bir başka yazımda aktaracağımı söylemiştim. Gelin şimdi de bunu aktarayım:
Mustafa Kemal Paşa, 23 Temmuz 1922 sabahı ortalık aydınlanırken, otomobille Ankara'dan gizlice ayrılmış ve aynı gün akşamüstü Batı Cephesi Karargâhı'nın bulunduğu Akşehir'e gelmişti. Ertesi gün Konya'ya ve 27 Temmuz'da da yine Akşehir'e döndü. Diğer komutanlarla birlikte gizlilik içinde Akşehir'de taarruzun planları yapıldı. Mustafa Kemal Paşa, Büyük Taarruz kararını alacağı Akşehir'de yapacağı gizli bir toplantıda komutanları bir araya getirmek amacıyla, 28 Temmuz 1922'de düzenlenen futbol maçı, ülkemizin kaderini değiştiren tarihi bir olaydı.
Başkumandan Mustafa Kemal Paşa, düşmana son darbeyi indirmeye hazırlanırken, taarruzun yeri ve tarihini son derece gizli tutmaya özellikle dikkat etmişti. Batı Cephesi komutanlarını Akşehir'de toplamak için ilginç bir bahane buldu. Futbol orduda yaygın bir spor olmuştu. Tatil günleri alaylar, tümenler birbirleri ile kıran kırana maçlar yapıyorlardı. Cephe Karargâhı Futbol Takımı ile Kolordular Karması'nın 28 Temmuz 1922 Cuma günü Akşehir'de maç yapmaları kararlaştırıldı.
Atatürk Nutuk'ta bunu, "28 Temmuz 1922 günü öğleden sonra yaptırılan bir futbol maçını görmeleri ileri sürülerek, ordu komutanları ve birtakım kolordu komutanları Akşehir'e çağrıldı. 28/29 Temmuz gecesi, komutanlarla genel olarak saldırı konusunda görüştüm" sözleriyle ifade etmektedir.
Olay basına bildirildi. Ordu ve kolordu komutanları, yakın birlikler bu güzel maçı izlemeye çağrıldılar. Cephe istihkâm birliği, bir düzlüğü, futbol sahası olarak hazırlamaya koyuldu. Maç, iki sıradan oluşacak ahşap tribünün yer alacağı bir sahada yapılacaktı.
İsmet Paşa (İnönü) ile görüşen Mustafa Kemal Paşa, 24 Temmuz sabahı Konya'ya gitti. Konya'da birkaç gün kalan Mustafa Kemal Paşa, bu sırada 28 Temmuz 1922 günü Akşehir'de, subaylar arasında yapılacak iddialı futbol maçını da seyre davet edildi. 28 Temmuz 1922 Cuma gününe kadar subaylar Akşehir'de toplanmaya başladılar. Mustafa Kemal Paşa, Fevzi Paşa, İsmet Paşa ve diğer komutanlar toplantıdan önce bir araya gelip, taarruz planını bir daha gözden geçirdiler. Görüşler birleştirildi.
Aşçı Hoca'nın Necati lakabıyla anılan, Necati Erçelebi'ye göre; "Atatürk ve komutanlar Ulu Camisi'nde cuma namazı kıldı. Namazdan sonra halk ile beraber istasyon yolunun yanındaki Atatürk'ün kaldığı Derviş Bey'in evinin arkasındaki arazide Garp Cephesi Karargâhı'nın zabit ve gedikli çavuşları ile Akşehirli gençler maç yaptılar. Ağabeyim Kara Mustafa da oynadı. Maçı seyreden Akşehir halkı, "Paşa, Yunanlılar'a Türk askerinin harp ile pek ilgilendikleri yok, futbol maçıyla vakit geçiriyor, dedirtmek için bu planı yaptı" demişlerdi. Aslında da böyleydi" diye iddia etti.
Maçın yapılacağı sahaya gelindiğinde, tribünün birinci sırası M. Kemal Paşa, Fevzi Paşa, İsmet Paşa, Yakup Şevki Paşa, Nurettin Paşa ve Fahrettin Paşa'ya ayrılmıştı. Paşaların çoğu ilk kez bir futbol maçı izleyeceklerdi.
İkinci sıraya, Batı Cephe Kurmay Başkanı Albay Asım Gündüz, Birinci Kolordu Komutanı Albay İzzettin Bey, Dördüncü Kolordu Komutanı Albay Kemalettin Sami Bey ile cephe, ordu ve kolordu üst subayları oturdular.
Saha toprak, kaleler filesizdi. Sahanın iç yanı genç subaylar, havacılar, doktorlar, astsubaylar, askerler, işçiler, şoförler ve bazı meraklı Akşehirliler ile çevirmişti. Hakem ve oyuncular uzun şortluydu. Ayaklarında bot, yarım çizme ya da postal vardı. Biri kırmızı, diğeri beyaz formalıydı. Kaleciler dizlerine sargı bezi sarmışlardı. Tarihi maç 2-2 sona erdi.
Maçtan sonra büyük komutanlar akşam yemeğinden sonra cephe karargâhında, Başkomutan'a ayrılmış olan büyük odada bir araya geleceklerdi. Kolordu komutanları taarruz planlarını bilmiyorlardı. İlk kez öğreneceklerdi.
Memleketin kaderinde çok önemli bir yeri ve rolü olan hayati bir toplantıyı kamufle eden bu maçın ardından, komutanlara Büyük Taarruz kararları açıklandı.
Türk Ordusu ve karargâh bütün ağırlıklarıyla birlikte 24 Ağustos 1922 günü Akşehir'den ayrılarak taarruz hattı Kocatepe'ye ulaştıktan sonra 26 Ağustos 1922'de o kutsal emir verildi. 5 gün gibi kısa sürede 30 Ağustos 1922'de, Türk tarihindeki Ağustos ayının zaferlerine bir zafer daha eklendi. Türk Ordusu, bütün cephelerine saldırarak düşmanı 9 Eylül 1922 günü İzmir'e kadar kovaladı.
9 Eylül 1922 sabah saat 03'te 1.Süvari Tümeni önünde 14. Süvari Alayı, Sabuncu Beli'ne kadar geldi. Ortalık ağarınca Bornova şosesinden İzmir'e doğru yürüdü. Birliklerimiz hızla İzmir'e girdi. Cumhuriyetimizin temeli böylece İzmir'de atılmış oldu. Harcı ise Akşehir'deki futbol maçındaki sahada karılmıştı.
