Kredi borcu olan emeklileri ilgilendiren önemli bir karar Yargıtay'dan geldi. Artık bankalar, kredi kullanan emeklilerin ödemede sorun yaşaması durumunda maaşlarından kesinti yapamayacak, haciz uygulayamayacak veya bloke koyamayacak. Yüksek Mahkeme, emekli maaşını "yaşam hakkı" olarak değerlendirerek, bu paraların dava yoluyla geri alınabilmesi için bir yol açtı.
Kredi borcu, senetle yapılan taksitli borçlanmalar ve vergi borçları nedeniyle hacizle karşı karşıya kalan emeklilerden CİMER, Sosyal Güvenlik Kurumu ve Alo 170'e birçok şikâyet geldi. Sosyal Sigortalar Kanunu'na göre, emeklilerin gelir, aylık ve ödenekleri bankalar tarafından muvafakat alınmadan haczedilemiyor veya bloke edilemiyor.
Haczi yasaklanan bu gelir, aylık ve ödeneklerin haczine ilişkin taleplerin icra müdürlüğünce reddedilmesi gerekiyor. Yüksek Yargı, emekli aylıklarında bankaların bloke veya kesinti yapma hakkı olmadığına dair karar verdi.
YARGITAY NOKTAYI KOYDU
Uzun yıllar çalışarak emekliliğe hak kazanan kişilerin en önemli geçim kaynağı olan emekli maaşları, borçlar ve nafaka nedeniyle kesintiler en çok yargıya taşınan konular arasında yer alıyor. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 93. Maddesi; "Sigortalılar ve hak sahiplerinin gelir, aylık ve ödenekleri, sağlık hizmeti sunucularının genel sağlık sigortası hükümlerinin uygulanması sonucu Kurum nezdinde doğan alacakları, devir ve temlik edilemez" hükmünü içeriyor.
Buna göre, emekli, dul ve yetim aylıkları nafaka borcu dışında haczedilemiyor. Emekli olunan sigorta koluna göre herhangi bir ayrım bulunmuyor ve haciz için emeklinin onayı gerekiyor. Ancak, haciz uygulamasında emeklinin adına kayıtlı araç, ev veya arazi varsa icra işlemi gerçekleştirilebiliyor.
O PARALARIN HEPSİ GERİ ÖDENECEK
Farklı borçlar nedeniyle emekli aylıklarına icra müdürlükleri tarafından bloke konulması veya banka hesaplarından doğrudan kesinti yapılması mümkün olabiliyor. Bazı bankalar, kredi sözleşmesi imzalatarak emekli maaşını teminat gösterip kredi kullandırıyor ve kredi ödemelerinde sorun yaşanması durumunda, emekli hesabına yatan paradan kesinti yapabiliyor.
Hukuka aykırı olan bu kesintiler dava yoluyla geri alınabilir. Yapılan kesintiler için istirdat davası (geri isteme) açılarak (bir yıllık hak düşürücü süreye tabi) geri ödeme sağlanabilir. Kesintilerin durdurulması için dava açarken ihtiyati tedbir talep edilebilir. Ayrıca menfi tespit talebinin dava dilekçesinde belirtilmesi gereklidir.
Menfi tespit talebinin kabul edilmesiyle banka hesabındaki kesinti kalkar. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu'nun kararlarına göre, menfi tespit ve istirdat davalarıyla tahsil edilen tutarın iadesi sağlanabilir ve emekli maaşından yapılan kesinti durdurulabilir.
İCRA İŞLEMİ YAPILABİLİR
Mevcut uygulamada, emekli maaşlarına nafaka ve SGK prim alacakları nedeniyle haciz konulabiliyor. Kanunun 88. Maddesi'ne göre, SGK'nın emekliden prim, sosyal güvenlik destek primi gibi alacakları varsa, emekli maaşı üzerinden haciz uygulanabiliyor. Ancak haczedilecek miktar, emekli maaşının dörtte birini geçemez.
Emekliler, maaşlarındaki kesinti ve banka blokesi kaldırılması için Tüketici Hakem Heyetlerine başvurabilirler. Maaşa haciz uygulanamasa da, emeklinin adına kayıtlı araç, ev veya arazi varsa icra işlemi yapılabilir.
İKİ KESİNTİ BİRDEN YAPILAMAZ
Yargıtay, net asgari ücretin altında kalan emekli maaşlarından, nafaka dışında prim borcu için kesinti yapılmasını kanuna aykırı buldu. Emekli maaşının dörtte biri oranında nafakayla birlikte prim kesintisi yapılması üzerine açılan davada, yerel mahkeme vatandaşı haklı buldu.
Yargıtay da, emekli maaşıyla kişilerin yaşamlarını sürdürmeleri için güvence sağlandığına, bunun bir yaşam hakkı olduğuna ve vazgeçilemeyeceğine dikkat çekerek kararı onadı.
