Bazı işverenler tarafından birçok çalışanında hakkı ya tam olarak verilmiyor ya da kötüye kullanılıyor. Çalışan çoğu kez işini kaybetmemek adına sessiz kalırken, işveren bu durumları görmezden gelebiliyor.
Peki iş hakkı kaybına uğrayan bir çalışan neler yapmalı? Hakları nelerdir?
GERÇEK MAAŞ BORDRAYA YANSIMIYOR
Birçok işveren, çalışanın gerçek maaşlarını bordroya yansıtmadan maaşı asgari ücretten gösteriyor ve kalan miktarları elden ödüyor. Bu durumda çalışanlar, işten çıkarıldıklarında alacakları tazminat ve emekli maaşlarını kaybediyorlar. İşveren vergi ve prim kaçırdığı için suçlu duruma düşüyor.
TAZMİNAT NASIL TALEP EDİLİR?
İşinizi kaybetmek istemiyorsanız ALO 170'e şikayet edebilir veya CİMER üzerinden yetkililere durumu iletebilirsiniz. SGK müfettişleri gelerek inceleme yapacak ve gerçek maaşların bordroya yansıtılmasını sağlanıyor.
Eğer işten çıkarılmayı göze alıyorsanız, haklı fesihle tazminatınızı talep etme hakkınız bulunmaktadır. Bunun için İş Kanunu Madde 24 size hak tanınıyor.
SİGORTASIZ ÇALIŞTIRILAN İŞÇİLER NE YAPMALI?
Her çalışanın SGK'ya bildirilmesi zorunludur ve sigortasız çalıştırılması yasal değil. Ancak bazı işverenler, işçiye sigorta yapmayabilir.
Bu durumda işçi, emeklilik, izin ve tazminat gibi haklardan yararlanamaz ve işten çıkarıldığında hak ararken bazı sıkıntılı durumlarla karşı karşıya kalabiliyor.
EMEKLİLİK, İZİN VE TAZMİNAT HAKKI YOK!
Durumunuzu mutlaka SGK'ya bildirin ve sigortanızın yapıldığını ve primlerinizin yatırıldığını kontrol edin. Sigortasız çalışmaya mecbur kalırsanız, işyerinde çalıştığınızı ispat eden belgeleri saklayın ve işe girerken sigorta şartı koşulması gerekiyor.
İŞVEREN 11. AYDA İŞTEN ÇIKARIRSA NE YAPILMALIDIR?
İşveren, işçiyi 11. ayda işten çıkararak tazminat ve izin hakkını gasp edebilir. Ancak bu durumda işçi hakkını arayabilir ve noter kanalıyla ihtarname gönderebilir.
İŞVEREN YILLIK İZİN KULLANILMASINA İZİN VERMEZSE NE YAPILMALIDIR?
Her işçinin kıdemine göre izin hakkı vardır ve işveren izni gasp edemez. İzin kullanırken bunu belgeleyin ve gerekirse işten ayrıldığınızda kullanılmayan izin paralarını alın.
MESAİ ÜCRETİ ALAMAYAN ÇALIŞAN NE YAPMALIDIR?
Haftalık çalışma süresi aşıldığında mesai ücreti ödenmesi gerekmektedir. Ancak bazı işverenler, bu konuda yasal düzenlemelere uymayabilir. Bu durumda işçi, noter kanalıyla ihtarname göndererek haklarını arayabilir.
EKSİK MAAŞ ÖDENMESİ DURUMUNDA ÇALIŞAN NE YAPMALIDIR?
İş Kanunu, ücretlerin ödenmesi konusunda belirli kurallar getirmektedir. Eğer ücretler zamanında ödenmezse, işçi mücbir sebep dışında işe gitmeme hakkına sahiptir. Ayrıca işçi, yasal süreçlerden geçerek haklarını alabilir.
TAZMİNATSIZ İŞTEN ÇIKARILAN ÇALIŞAN NE YAPABİLİR?
İşverenler yasal süreçleri uzatarak işten çıkarılan çalışana tazminat ödemekten kaçınabilir. Ancak işçi, arabulucuya başvurarak veya dava açarak haklarını alabilir. İşçi, işten çıkarıldığı tarihten itibaren bir ay içinde arabulucuya başvurmalıdır.
