Haber: Seyfi ÇELİKKAYA
(YOZGAT) - Yozgat'ta kaz yetiştiriciliği yeniden canlanma çabasında, ancak girdi maliyetleri üreticileri zorluyor. Boğazlıyan ilçesinde kaz yetiştiren Koray Altıntaş, yüksek yem maliyetleri hakkında şikayette bulundu.
Tarım ve Orman Bakanlığı'nın verilerine göre, 2002 yılında Yozgat'taki kaz sayısı 84 bin 35 iken, 2023'te bu rakam 28 bin 789'a düştü. Yozgat Valiliği, İl Özel İdaresi ve Tarım Orman İl Müdürlüğü işbirliğiyle 2018 yılında başlatılan "Yozgat Damızlık Kaz Islahı Projesi" projesi sayesinde kaz yetiştiriciliği yeniden canlanmaya başladı.
Yozgat Bozok Üniversitesi'nin Yerköy ilçesindeki Tarımsal Araştırma Uygulama Merkezi, damızlık kaz üretimi için tesisler kurdu. Ancak bu projede yaşanan bazı aksaklıklara rağmen, özel sektörde bulunan çiftliklerde kaz yetiştiriciliği sürüyor. Yine de, yetiştiriciler yüksek girdi maliyetleri nedeniyle endişeli.
"Şu anda kazın, civciv yeminin fiyatı bir torbası bin lira"
Boğazlıyan'daki kaz yetiştiricisi Koray Altıntaş, çiftliğinde 800'e yakın kazın olduğunu belirterek, durumunu paylaştı:
"Sayımız bu sene daha fazla olacaktı da aldığımız yumurtalardan pek verim alamadık. Bunlar bizim kendi damızlıklarımızın yumurtasından, onların civcivleri. Yemler çok pahalı. Şu anda kazın, civciv yeminin fiyatı bir torbası bin lira. Hadi bunu 15-20 gün, bir ay yediriyoruz ama ondan sonrasında devamlı yeşillik isteyen bir hayvan. Devamlı su isteyen bir hayvan. Burada bunları sağlayabiliyoruz ama bazılarını sağlayamıyoruz. İnşallah onları da zamanla sağlayacağız. Yerimiz var, oraya gittiğimiz zaman bunların hepsini tam bir doğal ortamda hayvanlarımız yaşayacak.
Geçen sene kilosu 500 liraydı, bu senede 600-650 civarı olur kilosu. İkiye ayrılıyor bu; bir düz, bir de kart usulü var. Kart usulü tuzlanmış oluyor, bir gün tuzda bekler. O biraz daha fiyatlı. Çünkü tuz attığımız zaman hayvan fire veriyor, kesilmiş et fire veriyor. Kaz başı iki yüz gram kadar fire verir. Onun için biraz tuzlanmış kaz biraz daha pahalı olur. Beş sene önce çok fazlalaştı, devlet kredi açmıştı. 30 bin lira kredi verdiği için o zaman bayağı fazlalaştı. Çok kolay bir iş olmadığı için damızlık süresinden, kuluçka süresinden, civciv yetiştirmek için hepsine ayrı ayrı bir yer istediği için, maliyetler biraz yüksek olduğu için bu işi yapmak yer meselesi, tamamen imkan meselesi haline dönüştü.
Şu anda mesela canlı bir iyi bir damızlık kaz için yatırım gideri 2,5-3 milyon civarında. Bunu şöyle bir totale vurduğumuz zaman bugün 100 tane olsa 300-400 milyon. 300-400 milyon makine aksamı. 400-500 milyon civciv hane. Yatacağı yer, kalacağı yer 5-6 milyonluk bir yapmanız lazım. Bir de ne bileyim bilmeyen kuluçkayı yapamaz. Veya bilmeyen damızlığı yapamaz. Bunların içinde çok ince süreçler var o süreçleri çok iyi bilmek gerekir. Devlet desteğe devam etmiyor, biz hiç destek kalmadık. İş kendi çapımızda bu işi sürdürmeye çalışıyoruz. Aslında çok güzel bir iş ama millet kaz deyip geçiyor."
"Tuzlayıp Kars’a veriyoruz"
Yozgat'ta yetişen kazların Kars'a da gönderildiğini söyleyen Altıntaş, "Kazı buraya da veriyoruz, Yozgat çevresine de veriyoruz, perakende satışımız da oluyor. Mesela benim burada perakende 300 tane kaz satarım. 500-600 tane Yozgat'a gidiyor. Geriye kalan, elimizde hayvan fazla olduğu zaman dışarıdan kesim de yapıyorum. Onları da tuzlayıp Kars’a veriyoruz. Önemli olan bunun kesim zamanını iyi ayarlayıp, hayvanın üstünde tüy bırakmamak. Hayvan ne kadar temiz olursa, et ne kadar temiz olursa alıcı o kadar çok olur" ifadelerini kullandı.
