Samsun Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi, Tarih Bölümü Uzmanı Prof. Dr. Önder Duman, Çerkeslerin Osmanlı'ya göçü sırasında yaşanan trajedinin boyutlarını anlattı.
Prof. Dr. Duman, Samsun Büyükşehir Belediyesi Sanat Merkezi'nde düzenlenen "Çerkes Soykırımı ve Sürgünü" konulu söyleşide yaptığı sunumda, 1859'dan itibaren başlayan göç sürecinde Çerkeslerin çoğunlukla deniz yolunu kullandığını ve bu yolculuğun çok zorlu koşullar altında gerçekleştiğini belirtti. Duman, "Osmanlı Devleti'nin sınırlı deniz taşıma kapasitesi, dar alanlarda uzun süre beklemek zorunda kalan insanlarda salgın hastalıklara yol açtı" dedi. Ayrıca, vapur şirketlerinin yüksek ücret talepleri ve yetersiz gemiler nedeniyle birçok Çerkes'in hayatını kaybettiğini vurguladı.
Prof. Dr. Duman, "Arşiv kayıtları, bu göç sürecinde 500 bin insanın daha Osmanlı topraklarına ulaşamadan hayatını kaybettiğini göstermektedir. Bu göçü anlatırken gerçek anlamda bir trajediden söz ediyoruz" ifadelerini kullandı. Duman, Samsun'a 1860-1861 yılları arasında 11 bin Çerkes'in geldiğini, bunların bir kısmının Ankara, Konya ve Sivas'a gönderildiğini, geri kalanların ise Samsun ve Amasya'ya yerleştirildiğini belirtti. 1864 yılında Samsun merkezde 60 bin Çerkes muhacir bulunurken, yerli nüfusun yaklaşık 10 bin civarında olduğunu söyleyen Duman, Çerkeslerin iç bölgelere sevk edilmeyi beklediğini veya karaya çıkanların ölülerini gömmek için Samsun'da kaldığını ifade etti. Sanatçı ve modacı Zeki Beştepe ise Çerkeslerin yaşadığı travmanın nesilden nesle aktarıldığını ve sanatın bu travmaları iyileştirmede bir çıkış yolu olabileceğini, ancak çoğunlukla geçici çözümler sunduğunu belirtti.
