Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Deniz Bilimleri Enstitüsü, "Bilim 2" gemisiyle gerçekleştirdiği 2024 Marmara Denizi seferlerinin ilk bölümünü tamamladı. 4 gün süren araştırma gezisine 8 bilim insanı katıldı. Seferde ısınma, kirlilik, oksijen değerleri ve akıntı yönleri gibi birçok parametre incelendi.
Seferin ardından AA muhabirine açıklamalarda bulunan Ortadoğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Deniz Bilimleri Enstitüsü Müdür Yardımcısı Prof. Dr. Mustafa Yücel, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile yürütülen Marmara Denizi Bütünleşik Modelleme Sistemi (MARMOD) projesi kapsamında, özellikle müsilaj krizinden bu yana artan deniz seferleriyle Marmara Denizi'nin oşinografik durumunu takip ettiklerini belirtti.
İncelemeler sonucunda ilk bulgulara göre, Marmara Denizi'nin oksijen seviyeleri son derece düşük durumda olduğu kaydedildi. Konuya ilişkin Yücel, "İlk bulgularımızda özellikle oksijende durum hiç ama hiç iç açıcı değil, hala Marmara ilk 30 metresi hariç ciddi oksijen azlığı çeken, komada bir yer. Oksijen özellikle ilk 30 metreden sonra 'hipoksi eşiği' dediğimiz, bir balığın giremeyeceği seviyede düşük. Ardından 150-200 metreye eriştiğinizde neredeyse ölçmekte zorlandığımız, çok çok az seviyelerde oksijen var."
AZ DA OLSA OKSİJEN SAĞLANIYOR
Daha önce Doğu Marmara'da 600-800 metre derinliklerde Akdeniz suyunun Marmara'ya az da olsa oksijen sağladığını belirten Yücel, son seferde böyle bir duruma rastlamadıklarını ve bunun denizlerdeki ısınmadan kaynaklanabileceğini ifade etti.
Yücel, Marmara Denizi'nin önceki yıllara göre çok daha fazla ısındığını ve bu durumun alg patlamalarına yol açtığını söyledi. Marmara Denizi'nin koma halinde olduğunu vurulayan Yücel, devamında ise "Geçen yılki seferimizde eylül ayında ölçtüğümüz yaz sonu değerlerini şimdiden ölçmüşüz ve geçmişiz bile. Yaz süresince bunun artacağını düşünüyoruz. Deniz suyu sıcaklıkları bu yıl rekorlar kırdı. Temmuz, ağustos, eylül aylarında bu rekorların yenilenmesi olası. Şimdiden Doğu Marmara'da deniz suyu sıcaklığını 26, İzmit Körfezi'nde 27 derece ölçtük ki bu bölgelerde son 40 yılın ortalaması 24-25 derecelerdir." şeklinde konuştu.
Artan deniz suyu sıcaklıklarının, daha az oksijen çözülmesine ve kirliliğin artmasına neden olduğunu belirten Yücel, sıcaklık, oksijensizleşme ve kirliliğin bir kısır döngü oluşturduğunu vurguladı.
“FOSFOR KİRLİLİĞİ DEVAM EDİYOR”
Kirliliğin boyutuna ilişkin bilgi veren Yücel, "Özellikle son yıllarda çok yoğun veri topladığımız için çok net konuşabilirim. Marmara'da azot, fosfor kirliliği artarak devam ediyor, birikim devam ediyor, trendlerde azalmayı bırakın herhangi bir durma gözlemlemedik. Marmara'da çok ciddi bir biyolojik üretim hali sürmekte. Üretim değerleri Karadeniz'in 3-4 katı. Esas 3-4 hafta önceki biyolojik üretim patlamasını geride bıraktık, şimdi sistem nispeten yazla ilgili bir denge durumuna ulaştı. Marmara çok üretken, aşırı azot ve fosfor yüklü." diye konuştu.
"TURİZMİ ÇÖKERTEBİLİR"
MARMOD projesi sayesinde Doğu Marmara'daki bu trendlerin tespit edildiğini belirten Yücel, şu uyarılarda bulundu: “Bu bir felaket anlamına geliyor. Bu bütün besin sisteminin, besin ağının çökmesi demek. Hidrojen sülfürlü sular dipte birikmeye başladığı anda yavaş yavaş kötüleşmeyle beraber önlem alınmazsa yukarı doğru çıkacak.
Bu, koku yapması, hidrojen sülfürlü suların kıyıya vurması demek. Üstteki 30 metrelik oksijenli suyla birleştiği zaman yeni müsilajımsı, göze hoş gelmeyen, halk sağlığı açısından müthiş tehdit oluşturan, balıkçılık için bambaşka tehdit oluşturan, turizmi çökertecek bir fenomen olacak. Hidrojen sülfür İzmit Körfezi dışında, Marmara'da henüz yok, henüz oluşuma başlamadı ama son 3 yıldaki gidişat sürerse, önümüzdeki 4 ya da 5 yıl içerisinde Doğu Marmara'daki nitratın tükeneceğini biz MARMOD verileriyle görüyoruz."
