Haber: Narin DİRİ
(LEFKOŞA) - Kıbrıslı Türkler, beş yıl boyunca görev alacak yeni cumhurbaşkanını seçmek amacıyla yarın sandık başına gidiyor. Sekiz adayın yarıştığı bu seçimde, dikkatler mevcut Cumhurbaşkanı Ersin Tatar ve ana muhalefetteki Cumhuriyetçi Türk Partisi (CTP) Genel Başkanı Tufan Erhürman üzerinde yoğunlaşıyor. Kampanya süreci boyunca öne çıkan konular arasında ekonomi, Ankara ile ilişkiler ve Kıbrıs sorununun geleceği yer alırken, son anketler kararsız seçmenlerin seçim sonucunda belirleyici rol oynayacağını gösteriyor.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde (KKTC) gerçekleştirilecek cumhurbaşkanlığı seçimlerine sekiz isim adaylığını açıklasa da, anketlerde Ulusal Birlik Partisi (UBP), Demokrat Parti (DP) ve Yeniden Doğuş Partisi (YDP) koalisyonunun ortak adayı olan Cumhurbaşkanı Tatar ile muhalefet lideri Tufan Erhürman öne çıkıyor.
Kıbrıs Sosyalist Partisi'nden Osman Zorba, bağımsız adaylar Arif Salih Kırdağ, Ahmet Boran, Mehmet Hasgüler, İbrahim Yazıcı ve Hüseyin Gürlek de cumhurbaşkanlığı için seçime katılan diğer isimler arasında. Seçim kampanyalarının bugünkü mesai bitiminde sona ermesiyle birlikte, anket yasağı ise 4 Ekim tarihinde devreye girmişti.
Son anketler ne diyor?
Anket yasağı öncesinde gerçekleştirilen son anketlerden birisi olan Güç, Kimlik ve Haklar Çalışmaları Merkezi'nin (CMIRS) 500 kişiyle yüz yüze yaptığı ankette, muhalefet adayı Tufan Erhürman, mevcut Cumhurbaşkanı Ersin Tatar'ın 10 puan önünde yer alıyordu. Bu ankete göre, Erhürman'ın oy oranı yüzde 50,4, Tatar'ınki ise yüzde 40,6, kararsız veya oy vermeyeceklerin oranı ise yüzde 7,4 olarak öngörülüyordu.
Diğer yandan GENAR Araştırma tarafından yapılan ayrı bir ankette ise Tatar'ın iki devletli çözüm tezine destek oranı yüzde 58,9, federal modele olan destek ise yüzde 41,2 düzeyinde ölçüldü. Adaylar arasındaki doğrudan yarışta ise Tatar yüzde 41,8, Erhürman yüzde 40,1, kararsızlar ise yüzde 14,9 olarak belirlendi.
Çelişen sonuçlara rağmen her iki anket de aynı noktaya işaret ediyor: Tercihlerini bildiren seçmenlerin yüzde 95'ten fazlası bu iki aday etrafında toplandı. Bu durum, seçimin fiilen iki adaylı bir yarışı haline geldiğini gösteriyor. Son karar ise kararsız seçmenlerin elinde olacak.
Kayıtlı seçmen sayısı 218 bin 313 olarak açıklandı. Yarın gerçekleştirilecek seçimde, adaylardan birinin geçerli oyların yüzde 50'sinden fazlasını alması halinde seçim tek turda sonuçlanacak.
Ekonomi ve ilişkiler seçmenin önceliklerinde
Türkiye'nin KKTC seçimlerindeki etkisi, sokak röportajlarında sıkça dile getirilen bir konu. Bağımsızlık ve kendi iradesini ortaya koyma isteği de, Kıbrıslı Türkler arasında yaygın. Aynı zamanda, KKTC'nin güvenlik garantileri açısından Türkiye'ye ihtiyaç duyduğunu belirten seçmenler, kim seçilirse seçilsin Türkiye ile iyi ilişkiler kurmanın önemini vurguluyor. Eylül ayında ANKA'nın yaptığı bir sokak röportajında bir yurttaş, "Değişiklik şarttır. Kıbrıs halkının taleplerini dile getirecek bir lider istiyoruz" diyor.
Ayrıca, Tam Parti Kurucu Başkanı Serdar Denktaş, Erhürman'ı desteklediğini açıkça ifade ederken, mevcut yönetimi "Türkiye'ye bağlı değil, bağımlı olmakla" eleştiriyor. Ekonomi ve istihdam da seçmenler için öncelikli konular arasında. Üniversite mezunu bir genç, "Alım gücümüz eskiye göre azaldı. Ama kim gelirse gelsin sistem aynı, yolsuzluk ve ayrımcılık var." diyerek, eğitim aldığı alanda istihdam edilmemekten şikayet ediyor.
Sokakta ekonominin durumu nedeniyle değişim arayışları sıkça dile getiriliyor. Mevcut Cumhurbaşkanı Tatar'a yakın kaynaklar, ekonomik sorunların sorumlusunun Cumhurbaşkanı değil, yürütme erkinin üstlendiği hükümet olduğunu savunuyor.
Adayların görüşleri; iki devletli çözüm ve federasyon tartışmaları
KKTC'de cumhurbaşkanlığı, büyük oranda sembolik bir rol üstleniyor ancak Cumhurbaşkanı, Rum kesimiyle müzakereleri yürütme sorumluluğunu taşıyor. Fakat sokaktaki güven duygusu, müzakerelerin sonuç vereceği yönünde azalmış durumda. Denktaş, ANKA muhabirine, Güney kesimi ile müzakere konusunun seçimler bağlamında tartışılmasını "Bir kampanya başarısı" olarak nitelendiriyor. Denktaş'a göre, halkın gündemi, ekonomi başta olmak üzere günlük yaşam zorluklarıyla meşgul.
Cumhurbaşkanı Ersin Tatar, Türkiye'nin garantörlüğünün "asla değişmeyeceği" mesajını vererek, Kıbrıs'ta federal bir çözümün Türk askeri varlığının sona ermesi anlamına geleceğini savunuyor. Erhürman'ın federal bir formülden yana olduğunu belirtiyor. "Barış, güvenlik olmadan kalıcı olamaz" diyen Tatar, iki egemen devletin tanınmasını Kıbrıs Türklerinin geleceği için tek güvenli yol olarak görüyor.
Muhalefet lideri Tufan Erhürman ise, Tatar'ı "iki devletli çözüm" önerisini hayata geçirememekle eleştiriyor. Tatar döneminde Kıbrıslı Türklerin "uluslararası alanda görünmez hale geldiği" iddiasında bulunan Erhürman, beş yıl boyunca tek bir müzakere turunun yapılmadığını vurguluyor ve "siyasi eşitliğe dayalı, zaman sınırı olan ve sonuç odaklı" müzakerelerin yeniden başlatılmasını talep ediyor.
Erhürman, Güney Kıbrıs'ın İsrail'e Baf Hava Üssü'nü kullandırma kararını da "Kıbrıslı Türklerin iradesini yok sayan bir adım" olarak nitelendiriyor ve Tatar'ı bu karara itiraz etmemekle suçluyor. Tatar ise bu hafta yaptığı bir açıklamada, "Atina ve Tel Aviv'in kendisinin yeniden seçilmesini istemediğini" savundu.
Her iki aday da Türkiye'nin güvenlik garantilerinin önemini vurgularken, Ankara ile ilişkiler hususunda dikkatli konuşuyor. Adaylar arasındaki temel fark, Ankara ile ilişkiler ve çözüm vizyonunda bulunuyor. Tatar, "bağımsızlık ve iki egemen devlet" vurgusunu yaparken, Erhürman "federasyon" ifadesini kullanmadan, "siyasi eşitlik, karşılıklı ekonomik çıkarlar ve uluslararası görünürlük" üzerine bir çözümü savunuyor.
Seçim süreci boyunca Cumhurbaşkanı Ersin Tatar'a Türkiye'den yoğun destek geldi. AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Efkan Ala başkanlığındaki heyet, eski İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, MHP Genel Başkan Yardımcısı Mevlüt Karakaya, BBP lideri Mustafa Destici ve Zafer Partisi Genel Başkanı Ümit Özdağ gibi isimlerle Lefkoşa'da temaslarda bulundu. AK Parti, MHP ve BBP temsilcileri, Tatar'ın "iki devletli çözüm" tezini "milli dava" olarak tanımlarken, Yeniden Refah ve Saadet Partisi de destek mesajı yayınladı. Kampanyaya kültür ve medya alanından da katılımlar gerçekleşti. Sanatçılar Yavuz Bingöl ve Elif Buse Doğan mitinglerde sahne alırken, eski futbolcu Mesut Özil de Tatar'a destek için KKTC'ye gitti.
Kıbrıslı gazeteci Hasan Erçakıca, ANKA'ya yaptığı açıklamada, bu tür destek ziyaretlerinin seçimlere müdahale imajı yarattığını ve Kıbrıslı Türklerin, Türkiye'deki siyasi partilerin bu yaklaşımından rahatsızlık duyduğunu ifade etti.
