Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, vergi gelirleri içinde dolaylı vergilerin payını azaltıp, dolaysız vergilerin payını artırarak vergi gelirlerini yükseltmeyi planladıklarını açıkladı. Bu açıklama üzerine Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) denetim seferberliği başlattı.
GİB’in 2024 yılı Faaliyet Raporu’na göre, kurumda toplam 40 bin 665 personel bulunuyor. Bu personelin 580’i merkezde, 40 bin 085’i ise taşra örgütlerinde görev yapıyor. Ülke çapında yoğun ve yaygın vergi denetimi için mevcut personel sayısının yetersiz olduğu belirtiliyor. Bakan Şimşek’in Organize Sanayi Bölgeleri ve şehirler arası yollarda polislerle birlikte vergi denetimleri yaparak vergi gelirlerini artırma formülü, bütçe açığındaki artış ve hazinenin yüksek faizle borçlanma ihtiyacına bağlanıyor.
Ocak-Mart döneminde 702 milyar TL olan bütçe açığının, nisan ayı verileriyle 1 trilyon TL’ye yaklaşması bekleniyor. 2025 yılı için hedeflenen 1,9 trilyon TL’lik bütçe açığının yaklaşık yarısının ilk dört ayda gerçekleşmesi durumunda, yılsonu hedefinin ciddi şekilde sapması ve ek bütçe ihtiyacı ortaya çıkması muhtemel. Merkez Bankası ve bankaların politika faizlerindeki artışlar, hazinenin iç borçlanma faiz maliyetini de artırdı. Bu durum, kamunun toplam borç stoku içinde faiz ödemelerinin yükselmesine neden oldu. Hazine, her 100 TL’lik iç borç geri ödemesi için 130-140 TL arasında yeni borçlanmak zorunda kalıyor. Bu nedenle vergi denetimi seferberliği ve vergi cezaları tahsilatına hız veriliyor.
Bakan Şimşek, toplam vergi gelirleri içinde KDV, ÖTV, ŞOV, ÖİV ve ATV gibi dolaylı vergilerin payını azaltacaklarını açıkladı. Ancak dolaylı vergi oranlarında bir indirim gündemde değil. Gelir ve kurumlar vergisi gibi dolaysız vergilerin payının artırılması için vergi denetimleri ve cezalar yoluyla ek gelir sağlanması planlanıyor. GİB verilerine göre, 2024 yılında KDV ve ÖTV'nin toplam vergi gelirleri içindeki payı yüzde 51,71, diğer dolaylı vergilerle birlikte bu oran yüzde 65,90’a ulaşıyor. Dolaysız vergilerin payı ise yüzde 34,10. Son 10 yılda dolaylı vergilerin payı ortalama yüzde 66,05, dolaysız vergilerin payı ise yüzde 33,95 oldu. Bakan Şimşek’in dolaylı vergi oranlarında indirimden söz etmemesi, uygulamaların samimiyetsizliğini ve günü kurtarma amaçlı olduğunu gösteriyor. 2025 bütçesinde ‘vergi ödemeleri’ kaleminde devletin vazgeçtiği, istisna ve muafiyet sağladığı tutarın 3 trilyon 5 milyar TL olması da bu görüşü destekliyor.
