ABD Uluslararası Ticaret Mahkemesi, eski ABD Başkanı Donald Trump’ın ticaret ortaklarından yapılan ithalata uyguladığı genel gümrük vergilerinin çoğunu iptal etti. 29 Mayıs 2025 tarihli kararda, mahkeme Trump’ın bu vergileri uygulama yetkisini aştığını belirtti.
Üç yargıçtan oluşan heyet, ABD Anayasası’na göre dış ticaret düzenleme yetkisinin yalnızca Kongre’ye ait olduğunu vurguladı. Trump’ın ekonomik güvenlik gerekçesiyle ilan ettiği olağanüstü hal yetkilerinin, bu yetkiyi geçersiz kılamayacağını ifade etti. Kararda, “Mahkeme, Başkan’ın tarifeleri bir baskı aracı olarak kullanmasının akıllıca ya da etkili olup olmadığına karar vermez. Bu kullanım, etkisiz olduğu için değil, federal yasa buna izin vermediği için kabul edilemezdir” denildi.
Ocak ayından itibaren Uluslararası Olağanüstü Ekonomik Güçler Yasası (IEEPA) kapsamında alınan tüm genel gümrük vergisi kararları derhal geçersiz sayıldı. Tarihte bu yasa, ABD’nin düşmanlarına yaptırım uygulamak veya mal varlıklarını dondurmak için kullanılmıştı. Trump, yasayı genel gümrük vergisi uygulamak için kullanan ilk başkan oldu. Beyaz Saray Sözcüsü Kush Desai, kararı temyiz edeceklerini ve mahkemenin yetkisini sorguladıklarını açıkladı. Desai, “ABD’nin dış ticaret açığı, Amerikan toplumlarını çökerten, işçileri geride bırakan ve savunma sanayimizi zayıflatan bir ulusal acil durumdur. Mahkeme bu gerçekleri reddetmemiştir. Bir ulusal acil durumun nasıl ele alınacağına seçilmemiş yargıçlar karar veremez” dedi. Karar, New York’taki Uluslararası Ticaret Mahkemesi tarafından alındı ve Washington DC’deki Federal Temyiz Mahkemesi’ne ve ardından ABD Yüksek Mahkemesi’ne taşınabiliyor. Eski Başkan Trump, Truth Social platformunda ’’Başkan Trump her konuda haklıydı’’ yazılı bir afişin fotoğrafını paylaştı.
Karar yürürlükte kalırsa, Trump’ın ticaret ortaklarından taviz koparmak için genel gümrük vergilerini bir pazarlık aracı olarak kullanma stratejisi sekteye uğrayabilir. Avrupa Birliği, Çin ve diğer ülkelerle yürütülen müzakerelerde belirsizlik yaratabilir. Ekonomi analistleri, kararın sektör bazlı vergileri etkilemediğini ve Trump’ın başka yasal yollarla ülke bazlı veya genel tarifeler getirebileceğini belirtiyor. Trump’a yakın analistler, kararın belirsizliği artırdığını söylüyor. Mahkeme, Trump’ın çelik, alüminyum ve otomobil gibi sektörlere yönelik tarifeleri incelemedi. Finans piyasaları karara olumlu tepki verdi. ABD doları diğer para birimleri karşısında değerlenirken, Asya borsaları yükseldi. Japonya Ekonomi Bakanı kararı değerlendireceklerini, Güney Kore Merkez Bankası ise Güney Kore ihracatına uygulanan efektif vergi oranının yüzde 13,3’ten yüzde 9,7’ye düşmesini beklediklerini açıkladı. Hong Kong Maliye Bakanı, kararın “en azından Başkan Trump’ı makul davranmaya zorlayacağını” söyledi. Piyasalar, Trump’ın gümrük vergilerini ilk duyurduğunda tarihi düşüşler kaydetmişti. Trump, vergileri dış ticaret açığını azaltmak ve üretimi ABD’ye taşımak için kullandığını savunuyor. Ancak bu politikalar küresel ticareti ve finans piyasalarını olumsuz etkiledi. Karar, beş küçük ithalatçı şirket ve 12 eyaletin açtığı davalar sonucunda alındı ve yalnızca Türkiye dahil tüm ülkeleri kapsayan yüzde 10’luk genel tarifeler için geçerli. Şirketler, vergilerin işlerini olumsuz etkilediğini belirtiyor. Trump’ın tarifelerine karşı en az beş dava daha sürüyor. Adalet Bakanlığı davaların reddini talep ederken, davacı şirketlerin henüz ödeme yapmadıkları tarifelerden zarar görmediklerini ve yalnızca Kongre’nin bir ulusal acil durumu mahkemede sorgulayabileceğini savunuyor. Trump, Nisan ayında dış ticaret açığını “ulusal bir acil durum” ilan ederek tüm ithalata yüzde 10 genel vergi getirmişti. Ülke bazlı yüksek tarifeler bir hafta sonra 90 günlüğüne askıya alınırken, yüzde 10’luk genel vergi birçok ülke için uygulanmaya başlandı. Trump yönetimi, 12 Mayıs’ta Çin’e yönelik yüksek tarifeleri geçici olarak düşürdüğünü ve uzun vadeli bir anlaşma üzerinde çalıştığını duyurdu. Çin de karşılık olarak tarifeleri 90 günlüğüne azaltma sözü verdi.
